Lex Szyszko to jedno z najdrastyczniej niszczących drzewostan rozwiązań prawnych. Przez pewien czas pozwalało nawet na nieinformowanie o usuwaniu drzew na prywatnych działkach, przez co nie jesteśmy w stanie nawet oszacować rzetelnie skali strat.
Warunki wycinki na zgłoszenie
Gdy drzewo rośnie na terenie nieruchomości stanowiących własność tzw. osób fizycznych i jest usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 83f. ust. 1 pkt 3a ustawy o ochronie przyrody) wymagane jest jedynie zgłoszenie zamiaru usunięcia drzewa do Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa UMŁ i uzyskanie tzw. milczącej zgody czyli braku sprzeciwu. Jeśli drzewo jest na terenie objętym wpisem do rejestru zabytków, zgłoszenie kieruje się do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków/WUOZ. Oczywiście w przypadku tego trybu nie trzeba zgłaszać drzew, których wycinkę bez warunków dopuszcza ustawa.
Co oznacza „na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej”? Że na np. wycinkę, by rozbudować dom z zarejestrowaną firmą lub w którym firma prowadzi działalność o pomieszczenia mieszkalne wystarczy zgłoszenie, ale by zbudować dodatkowe biuro lub parking dla klientów trzeba mieć zezwolenie.
Zgłoszenia może dokonać wyłącznie właściciel/wszyscy współwłaściciele – nie może użytkownik wieczysty!
Nie może złożyć: część ze współwłaścicieli/współużytkowników, dzierżawca, osoba użyczająca od kogoś teren lub korzystająca z niego na zasadzie służebności.
Zgłoszenia nie są wykazywane przez Urząd Miasta Łodzi publicznie – nie ma co prawda obowiązku publikowania zgłoszeń w wykazach, ale przepisy dają taką możliwość i są gminy, które publikują zgłoszenia w BIP lub w Ekoportalu.
Dowiedzieć się o takim zgłoszeniu możemy w praktyce tylko przypadkiem np. zauważając pomiary obwodów pni albo znaki na drzewach. Do informacji o złożeniu zgłoszenia możemy dotrzeć za pomocą wniosku o dostęp do informacji publicznej – zgłoszenia ujęte w wykazie powinniśmy otrzymać od ręki, pozostałe w terminie do 14 dni od złożenia wniosku np. mailem. Mało prawdopodobne jest uzyskanie tej informacji poza godzinami pracy urzędu, np. gdy już widzimy sprzęt wykonawcy wycinki.
Ze względu na to, że przy trybie zgłoszeniowym nie wydaje się decyzji administracyjnej, stronami postępowania jest tylko zgłaszający i urząd.
Za wycięcie drzewa na podstawie zgłoszenia nie nalicza się opłat ani nie nakazuje nasadzeń zamiennych.
W ciągu 21 dni urząd musi przeprowadzić oględziny drzewa, od momentu oględzin ma 14 dni na wniesienie sprzeciwu. Może jednak przed upływem tych 14 dni wystawić zaświadczenie o braku podstaw do sprzeciwu.
Uwaga! Zgłoszenie ważne jest tylko 6 miesięcy od dnia dokonania oględzin przez urząd. Wycinanie drzewa po tym terminie jest bezprawne i podlega karze finansowej.
Obostrzenie dot. działalności gospodarczej jest ważne 5 lat od dokonania oględzin. W tym czasie nie wolno wykorzystywać miejsca po wyciętym drzewie na budowę w celach komercyjnych – sankcją jest jednak tylko opłata. Ważne! Obostrzenie o 5 latach obowiązuje tylko składającego zgłoszenie. Jeśli sprzeda komuś ten teren po wycięciu drzewa, a ten wykorzysta ten fakt na działalność gospodarczą, to opłata zostanie nałożona na sprzedającego. Jeśli drzewo nie zostało wycięte przez sprzedającego, a zrobi to ww. nabywca – zostanie nałożona na niego kara za wycinkę niezgodną z prawem.
Kiedy urząd może się sprzeciwić
Wg przepisu regulującego Lex Szyszko sprzeciw wobec wycinki w trybie zgłoszenia urząd może wnieść wyłącznie w następujących przypadkach:
- gdy drzewo rośnie na nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków – wtedy takie zgłoszenie jest odsyłane do WKZ
- na terenie przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na zieleń lub chronionym innymi zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
- na terenach objętych formami ochrony przyrody w Łodzi
- w przypadku spełnienia przez drzewo kryteriów uznania za pomnik przyrody – nawet jeśli drzewo takiego statusu nie ma.
Urząd musi zaś wnieść sprzeciw:
- jeśli zgłoszenie dotyczy usunięcia drzewa, na które potrzebne jest zezwolenie
- w przypadku nieuzupełnienia braków w zgłoszeniu po wezwaniu.
Nawet jeśli dowiemy się wcześnie o zamiarze wycięcia drzewa w tym trybie, nie mamy dużego pola do działania. Możemy próbować wykazywać, że zgłaszający napisał w zgłoszeniu nieprawdę, brak sprzeciwu będzie opierał się na błędnych danych, warunki opisane w zgłoszeniu nie dają pełnego obrazu sytuacji albo urząd nie wziął pod uwagę wszystkich aspektów wartości drzewa np.:
- nie jest właścicielem – nie ma wtedy prawa składać zgłoszenia
- nie jest jedynym właścicielem – musi uzupełnić zgłoszenie o podpisy reszty osób
- na terenie jest prowadzona działalność gospodarcza i wycinka jest z nią związana np. wydano pozwolenie na rozbudowę siedziby firmy albo można wykazać, że będą tam parkować pojazdy firmy
- nieprawidłowo oznaczono nieruchomość, z której drzewo ma być usunięte np. nie zgadza się adres
- rysunek albo mapka określająca usytuowanie drzewa na nieruchomości została nieprawidłowo wykonana np. przedstawia drzewa na innej działce
- usunięcie drzewa mogłoby doprowadzić do zniszczenia drzewa sąsiedniego lub naruszenia jego stabilności, lub uszkodzenia/zniszczenia mienia
- nieruchomość jest w trakcie procedury spadkowej lub egzekucji komorniczej
- nad drzewem zgłoszonym do usunięcia biegną linie energetyczne, powodujące, że może być konieczne uzyskanie uzgodnień z właścicielem urządzeń przesyłowych
- drzewo spełnia kryteria drzewa pomnikowego ze względów, których istnienia WOŚiR może nie być świadomy („inne wyjątkowe walory (…) naukowe, kulturowe, historyczne lub krajobrazowe”)
- obszar, na którym rośnie drzewo jest w trakcie procedury wpisu do rejestru zabytków.
W takich przypadkach należy natychmiast po uzyskaniu takiej wiedzy poinformować w formie pisemnej (pismo, mail) urząd, do którego zgłoszenie zostało złożone z wnioskiem o sprawdzenie informacji i ew. wniesienie sprzeciwu. Oczywiście odradzamy składanie powiadomień z bezpodstawnymi informacjami. Należy jednak podkreślić, że są to jedynie przesłanki do szerszego przyjrzenia się zgłoszeniu a nie oczywiste ustawowe przesłanki, a ich powołanie się na nie przy sprzeciwie wobec planów wycinki może być dyskusyjne.
Co jest ważne w dokumentach
Gdy otrzymamy dostęp do dokumentów dot. ingerencji w drzewo (decyzji, wniosku, protokołu) zanim drzewo zostanie wycięte musimy sprawdzić i zanotować:
- numery pism i daty oraz kto je wydał/do kogo były kierowane
- czy jest zgłoszenie i kiedy złożone,
- które drzewo ma być wycięte,
- czy były już oględziny i na kiedy je przewidziano,
- czy na drzewie stwierdzono gatunki chronione (zwierzęta, rośliny),
- czy wzywano zgłaszającego do uzupełnienia braków w zgłoszeniu i jakiego dnia,
- czy urząd zamierza wystawić zaświadczenie o braku podstawy do sprzeciwu wobec planu usunięcia przed upływem 14 dni od oględzin.
Te informacje będą nam przydatne w ustaleniu, ile mamy czasu na przekonanie właściciela terenu, by zachował drzewo, czasu na organizację sprzeciwu i szukanie wsparcia dla wykazania, że urząd powinien sprzeciwić się wycince.
Podczas wycinki domagać się od służb sprawdzenia w dokumentach i w urzędzie:
- czy wycinane jest tylko to drzewo, którego dotyczyło zgłoszenie,
- czy nie ma na nim gatunków chronionych (w każdym takim przypadku wykonawca powinien wstrzymać wycinkę),
- czy były oględziny i czy minęło od nich 14 dni lub czy zostało wcześniej wydane przez urząd zaświadczenie o braku podstaw do sprzeciwu,
- czy jeśli wnioskujący był wzywany do uzupełnienia braków w zgłoszeniu, zrobił to,
- czy nie było sprzeciwu urzędu wobec tego drzewa,
- czy nie wycinka nie jest prowadzona później niż w ciągu 6 miesięcy od oględzin drzewa,
- czy sposób prowadzenia wycinki nie powoduje zagrożenia bezpieczeństwa lub zniszczenia mienia,
- czy wykonawca ma uprawnienia do pracy na wysokości i ew. do zajęcia pasa drogi publicznej.
Jeśli mamy podstawy sądzić, że służby zlekceważyły nieprawidłowości, albo nie mają odpowiedniej wiedzy, starajmy się o wsparcie – dzwońmy do WOŚiR/WKZ, a w przypadku podejrzenia obecności gatunków chronionych – próbujmy wezwać pracownika Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
Uwaga! Pamiętajmy przy tym, że ew. błędy czy zaniechania w procedurze leżące po stronie urzędu nie powodują nielegalności wycinki i jej wstrzymania – bo wnioskujący ma prawo domniemywać, że urząd działał rzetelnie. A to znaczy, że za błędy czy zaniechania urzędów w postępowaniach, skutkujące wycięciem np. drzewa pomnikowego można ukarać tylko urząd, taka decyzja nie staje się automatycznie nieważna. Wtedy zostaje nam tylko apelowanie o dobrą wolę wycinającego.
Po wycięciu drzewa sprawdzić:
- czy w ciągu 5 lat od oględzin w jego miejscu składający zgłoszenie o wycince nie uzyskał pozwolenia na budowę w tym miejscu obiektu albo budynku służącego działalności gospodarczej,
- ew. wystąpić o nałożenie opłaty za wycięcie na cel gospodarczy – do urzędu, do którego było składane zgłoszenie zamiaru usunięcia drzewa.
Czytaj też o nowelizacji ułatwiającej usuwanie drzew….
aut. Urszula Niziołek-Janiak, radca prawny Krzysztof Gruszecki
Jeśli macie uwagi do tekstu czy własne doświadczenia w podobnych sprawach, piszcie dyzury@mapadrzewlodzi.pl
