Miejskie standardy dla drzew – Blog Społecznych Opiekunów Drzew

W ostatnich latach wzrosła świadomość polityków z samorządów, jak ważne są dla lokalnych społeczności drzewa. Nie stało się tak dzięki edukacji, nie nastąpiło też żadne oświecenie – to my, mieszkanki i mieszkańcy, organizacje pozarządowe, ruchy miejskie, naukowcy wspólnymi siłami głośno powiedzieliśmy „Nie!” niszczeniu drzew przy byle okazji. To my śledziliśmy raporty NIK, szkoliliśmy się, docieraliśmy do dobrych praktyk, blokowaliśmy wycinki. To my domagaliśmy się systemowych rozwiązań chroniących drzewa w naszych gminach – inwentaryzacji, ochrony drzew przy inwestycjach publicznych, w planach miejscowych i decyzjach o warunkach zabudowy. Szkoda, że świadomość, jak kluczowe są drzewa w układance środowiskowej i klimatycznej nie dotarła zupełnie do władz krajowych…

Ale wracając do naszych miast – kolejne samorządy wprowadzają w różnej formie standardy kształtowania, utrzymania i ochrony zieleni. Łódź wprowadziła je po kilku latach od opracowania – jako Zarządzenie Nr 8378/VIII/21 Prezydenta Miasta Łodzi w sprawie standardów kształtowania, utrzymania i ochrony zieleni w Łodzi.

Nie są one aktami prawa miejscowego – polskie samorządy nie mają niestety prawa narzucać stosowania się do takich zbiorów zasad inwestorom planującym budowy, ani mieszkańcom przycinającym drzewa. Oni mogą je traktować jako wskazówki, ale mają obowiązku postępować we wskazany w nich sposób. W związku z tym nie ma możliwości egzekwowania traktowania drzew zgodnie ze Standardami, jeśli czynności tych nie prowadzi się na zlecenie miasta.

Standardy mają zastosowanie jako:

wytyczne dla osób zajmujących się w urzędzie planowaniem, utrzymaniem i zakładaniem zieleni oraz wszystkich pracowników samorządowych, których decyzje wpływają lub mogą wpływać na istniejącą lub nową zieleń wysoką;
załączniki do przetargów, wskazujące wykonawcom projektów i robót budowlanych czy drogowych, jakie wymagania stawia gmina jako inwestor i jak będzie egzekwował gwarancję;
wytyczne dla firm zajmujących się utrzymaniem przestrzeni publicznych na zlecenie samorządu – o ile w momencie ogłaszania przetargu na to zadanie ujęto je w warunkach przetargu;
zasady regulujące sposób traktowania drzew przy konkursach grantowych i dofinansowaniach z budżetu samorządu – o ile zostaną ujęte w warunkach konkursu;
zasady traktowania zieleni przez miejskie jednostki organizacyjne, instytucje i spółki miejskie – pod warunkiem, że prezydent zadbał o przyjęcie ich w tych podmiotach;
zasady traktowania drzew na terenach należących do miasta/gminy a będących w użyczeniu, dzierżawie, objętych służebnościami – o ile samorząd zadba o wpisanie ich do umów regulujących przekazanie terenu.

Co o umocowaniu i stosowaniu Standardów mówi nasz konsultant prawny radca prawny p. Krzysztof Gruszecki?

Wytyczne-oraz-regulaminy-w-sprawie-utrzymania-zieleni-1 Pobierz

W praktyce, bardzo trudne jest w Łodzi egzekwowanie standardów także w powyższych przypadkach. Czemu?

Po pierwsze – w części realizowanych obecnie przetargów standardy nie były załączane do warunków narzucanych wykonawcom, więc nie mają oni obowiązku stosować się do nich – wtedy możemy powoływać się na nie tylko jako dobre praktyki prowadzenia prac „z jak najmniejszą szkodą dla środowiska” i pilnować, by były stosowane już zawsze;
Po drugie – kuleje bieżący nadzór nad pracami, także z braku kadr – dlatego tak ważny jest nadzór społeczny;
Po trzecie – nie wszyscy pracownicy i osoby nadzorujące prace są przeszkolone ze Standardów – dlatego warto, byśmy my je znali;
Po czwarte – władzom i urzędnikom zależy na sprawnej i szybkiej realizacji inwestycji – pośpiech nie sprzyja dokładności nadzoru – to my musimy pilnować pilnujących i zwracać im uwagę na zaniedbania;
Po piąte – od lat w procesach inwestycyjnych wykonawcy nie musieli przejmować się przyrodą, więc nie mają tego nawyku i często do uszkodzeń dochodzi „z przyzwyczajenia” – tylko mieszkańcy są w stanie wyłapać zagrożenia na bieżąco i ostrzec wykonawcę.

Jak egzekwować stosowanie się do standardów

Za stosowanie się do standardów odpowiada wydział, jednostka, instytucja miejska, która zleciła prace przy drzewie lub prowadzone w jego sąsiedztwie. I do niej musimy dotrzeć z interwencją. Urząd Marszałkowski czy Wojewódzki Konserwator Zabytków jako organy wydające miastu zezwolenia lub uzgadniające prowadzenie robót budowlanych i prace przy drzewach, nie będą reagowały na zgłoszone niezgodności ze Standardami.

Musimy jednak mieć świadomość, że presja „sprawnej inwestycji” może zniechęcać prezydenckich pracowników do szczegółowego egzekwowania standardów od wykonawcy. Dlatego też warto:

dokładnie dokumentować naruszenia zasad, w tym w formie fotograficznej
poszukać świadków naruszeń i uzyskać kontakty do nich
wezwać urzędnika na miejsce (w godzinach pracy) – wydział jako inwestor powinien być opisany na żółtej tablicy budowy
złożyć wniosek o dostęp do informacji publicznej do podanego wydziału z pytaniami o to, czy Standardy były załączone jako warunek przetargu, kto nadzoruje prace ze strony urzędu i jaki jest kontakt do tej osoby
zadzwonić do kierownika budowy (telefon powinien być na żółtej tablicy budowy) i powiadomić go o realizacji niezgodnej z zamówieniem; kierownik budowy odpowiada za proces budowlany zgodny z przepisami, ze sztuką budowlaną ale i za organizację robót i powinien wiedzieć, co dzieje się na miejscu (można też wysłać smsa, mamy wtedy dowód zgłoszenia)
ustalić, czy został zatrudniony inspektor ds. zieleni – to on odpowiada w imieniu inwestora za traktowanie drzew w trakcie procesu budowy
zgłosić naruszenia standardów wraz z dokumentacją fotograficzną Wydziałowi Ochrony Środowiska i Rolnictwa UMŁ tel. 42 638 47 11, e-mail: srodowisko@uml.lodz.pl
postarać się o wsparcie radnej/radnego – część z nich udostępnia numery telefonów w związku z dyżurami, w tym o zgłoszenie tematu na najbliższe posiedzenie Komisji Ochrony Środowiska Rady Miejskiej w Łodzi.

Jeśli uważamy, że reakcja na naruszenie zasad przy pracach finansowanych z budżetu Miasta Łodzi jest zbyt łagodna, nieefektywna albo urząd nie wyciągnął wniosków z kolejnych naruszeń standardów czy unika ich narzucania wykonawcom, mamy prawo złożyć skargę na działania urzędników do prezydenta lub skargę na działania prezydenta kierowaną do Rady Miejskiej w Łodzi. Tryb skargowy nie jest niestety efektywnym narzędziem w łódzkim samorządzie – radni bardzo często uznają skargi za niezasadne, a nawet uznanie skargi nie zmienia efektywnie sytuacji. Ale powtarzające się skargi dotyczące podobnych sytuacji dają szanse na refleksję.

Poniżej znajdziecie odsyłacze do standardów z polskich miast.

Łódź – Zarządzenie Nr 8378/VIII/21 Prezydenta Miasta Łodzi w sprawie standardów kształtowania, utrzymania i ochrony zieleni w Łodzi.

Wrocław – Zarządzenie Prezydenta Wrocławia w sprawie ochrony drzew i rozwoju terenów zieleni Wrocławia

Bielsko-Biała – Zarządzenie Prezydenta Miasta Bielska-Białej w sprawie ochrony drzew na terenie miasta Bielska-Białej

Dąbrowa Górnicza – Standardy Ochrony Drze w w i n w e s t y c j a c h