Warto wiedzieć

Jaki to dąb? Kurs oznaczania

Zielone liście dębu na cienkiej gałęzi na tle ciemnego pnia. W tle fragment budynku z balkonami.
Fot. Mapa Drzew Łodzi

W naszym mieście można spotkać sporo gatunków i odmian dębów, i nie zawsze łatwo je odróżnić przy inwentaryzacji. Często pytacie, czy możemy w tym pomóc. Dlatego przygotowaliśmy mini kurs oznaczania tych pięknych roślin.

Bezszypułkowy czy szypułkowy

Dąb bezszypułkowy (Quercus petraea) i dąb szypułkowy (Quercus robur) to dwa najczęściej spotykane dęby w Polsce. Na Mapie Drzew Łodzi jest możliwość filtrowania zinwentaryzowanych drzew tak, aby wyświetlić te gatunki w ich lokalizacjach.

Z lewej dąb bezszypułkowy, z prawej dąb szypułkowy. Fot. Mapa Drzew Łodzi

Na co patrzymy, by je odróżnić?

1. Na długość szypułki (tego patyczka) przy żołędziach: jeśli jest długa – szypułkowy. Jeśli krótka – bezszypułkowy. Łatwe, prawda?

Z lewej dąb bezszypułkowy, z prawej dąb szypułkowy. Fot. Mapa Drzew Łodzi

2. Na długość ogonka liściowego: tutaj jest odwrotnie – bezszypułkowy ma dłuższy ogonek, szypułkowy króciutki.

Z lewej dąb bezszypułkowy, z prawej dąb szypułkowy. Fot. Mapa Drzew Łodzi

3. Kształt nasady liścia: jeśli klinowata (V kształtna) – bezszypułkowy. Jeśli uszkowata, sercowata – szypułkowy.

4. Klapy liścia – będą miały głębsze wręby u szypułkowego.

5. Nerwy liścia dochodzą tylko do wierzchołków klap u bezszypułkowego, zaś u szypułkowego zarówno do klap jak i do wrębów.

Dąb zębaty

Dąb zębaty (Quercus dentata), pochodzi z Japonii, Półwyspu Koreańskiego i niektórych prowincji Chin, u nas spotykany niezwykle rzadko. Nasza inwentaryzatorka, Małgorzata, znalazła piękny okaz na osiedlu Radogoszcz Wschód, znanym z oryginalnych nasadzeń.

Dąb zębaty ma bardzo duże liście, do 30cm długości, są bardzo mięsiste, grube, omszone od spodu. Nasada liścia zaokrąglona, ogonek krótki.

Gałąź dębu zębatego. Fot. Mapa Drzew Łodzi

Drzewo z Radogoszcza jeszcze nie owocuje, dlatego by zobaczyć jak wyglądają jego charakterystyczne żołędzie z kosmatymi czapeczkami zobaczycie na blogu o drzewach Polski >>

Dąb burgundzki

Dąb burgundzki (Quercus cerris) to gatunek obcy, pochodzący z południowo-wschodniej Europy i Azji Mniejszej.

Dwa okazy rosną przy al. Kościuszki, nieco na południe od skrzyżowania z al. Mickiewicza, ich ID na Mapie Drzew Łodzi to 7104 i 7112. Są niestety w średnim stanie, mają dość trudne warunki życiowe. Jeden dąb burgundzki rośnie w Parku Sielanka, ID 25025.

Co jest charakterystyczne dla tego gatunku?

Gałąź i nasiona dębu burgundzkiego. Fot. Mapa Drzew Łodzi

Sercowata, asymetryczna nasada liścia, który jest koloru ciemnozielonego i lekko szorstki z wierzchu. Liście mają do 9 klap. Ważną cechą są też frędzlaste pąki i nitkowate przylistki.

Liście i przylistki dębu burgundzkiego. Fot. Mapa Drzew Łodzi

Żołędzie mają charakterystyczne “czapeczki” – bardziej pofalowane niż dębu zębatego.

Żołądź dębu burgundzkiego. Fot. Mapa Drzew Łodzi

Dąb bezszypułkowy odm. ‘Mespilifolia’

Dąb bezszypułkowy w odmianie ‘Mespilifolia’ (Quercus petraea ’Mespilifolia’), czyli ciąg dalszy łódzkich dębowych rarytasów. Nazwa odmiany nawiązuje do łacińskiej nazwy nieszpułki (Mespilus), z uwagi na nietypowy dla dębów kształt liści.

Charakterystyczne zróżnicowanie liści z pierwszego i drugiego przyrostu dębu ’Mespilifolia’ . Fot. Mapa Drzew Łodzi

Dwa takie dęby rosną w okolicy Ronda Solidarności, można obejrzeć ich gałęzie przewieszające się nad ogrodzeniem przy przystanku autobusowym przy al. Palki w stronę miasta. Jeden okaz rośnie w Parku Poniatowskiego, jeden w Parku Źródliska II, jest też jeden w Parku Widzewskim.

Gałąź dębu ’Mespilifolia’ przypomina laur. Fot. Mapa Drzew Łodzi

Cechą charakterystyczną są długie, wąskie liście z falistym brzegiem, pozbawione klap, przypominają liście laurowe, mogą też być nieregularnie klapowane. Liście z wtórnego przyrostu rocznego mogą już być bardziej charakterystyczne dla zwykłego dębu bezszypułkowego.

Dąb kaukaski a zębaty

Dąb kaukaski (Quercus macranthera) pochodzi z Kaukazu i południowego wybrzeża Morza Kaspijskiego. Ma skórzaste liście, pokryte od spodu miękkim filcem, o nasadzie klinowatej lub zaokrąglonej. Są osadzone na dłuższym ogonku niż u dębu zębatego. Liście nie są też tak duże i grube, jak u dębu zębatego. Zerknijcie na zdjęcia porównawcze – z lewej dąb kaukaski, z prawej dąb zębaty.

Dąb kaukaski po lewej, dąb zębaty po prawej. Fot. Mapa Drzew Łodzi

Dąb kaukaski ma pękate żołędzie, dość głęboko ukryte w czapeczce – zerknijcie do bloga o drzewach Polski >>.

Pierwszy pomnikowy dąb kaukaski w Polsce, rośnie w Łodzi przy ulicy Traktorowej, ID 671. Nasz pomiar wykazał, że obwód tego dębu zwiększył się o 60cm w stosunku do danych z rejestru! Jego pień ma teraz 350cm obwodu.

Dąb czerwony a dąb błotny

Dziś dąb czerwony (Quercus rubra) i dąb błotny (Quercus palustris), oba pochodzące z Ameryki Północnej. Te dwa gatunki również możecie filtrować na Mapie Drzew Łodzi, aby zobaczyć ich lokalizacje, dąb czerwony występuje znacznie powszechniej.

Na zdjęciu gałęzie z liśćmi dwóch odmian dębu o ostro zakończonych klapach. Liście jednego - błotnego - są mniejsze i bardzo głęboko wrębione. Obok gałęzi leżą żołędzie tych dwóch odmian. Żołędzie dębu błotnego są bardzo małe i prawie kuliste, a czapeczka mało odstaje od nasiona.
Z lewej dąb czerwony, z prawej dąb błotny. Fot. Mapa Drzew Łodzi

Na co zwrócić uwagę?

Widać, że ich liście również są klapowane, ale klapy są grubo ząbkowane i ostro zakończone. Czerwony ma liście znacznie większe niż błotny.

Z lewej dąb czerwony, z prawej dąb błotny. Fot. Mapa Drzew Łodzi

– Dąb błotny ma klapy rozstawione pod szerszym kątem, zwłaszcza u podstawy.

– Dąb błotny ma przewężenie między pierwszą a drugą parą klap, ma również znacznie głębsze zatoki między klapami.

– Dąb błotny ma mniejsze owoce, z wyraźnymi paseczkami.

Z lewej dąb czerwony, z prawej dąb błotny. Fot. Mapa Drzew Łodzi

Dąb błotny spotkacie na ul. Traugutta, tuż przy Sienkiewicza, a dwa dęby czerwone u zbiegu Chryzantem i Brackiej.

Udanych łowów na dęby na Waszych osiedlach!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *